W ostatnich latach, dzięki postępom biologii molekularnej, nastąpił ogromny postęp w zakresie technik stosowanych w badaniach genetycznych. Umożliwiło to dokładniejsze poznanie genetycznych uwarunkowań wielu chorób. Rozważania dotyczą również chorób atopowych.
Obecnie uważa się, że czynnikom genetycznym może podlegać co najmniej kilka etapów patogenezy reakcji atopowej. Są to m.in.:
- synteza IgE i innych immunoglobulin,
- swoista odpowiedź na alergeny,
- dystrybucja i zdolność do aktywacji komórek uczestniczących w patogenezie,
- próg odpowiedzi narządów docelowych.
Każdy z tych etapów może podlegać kontroli pojedynczego lub wielu genów o różnej hierarchii, mogących przejawiać swą aktywność (ulegać ekspresji) na różnych etapach rozwoju osobniczego organizmu człowieka i to często pod wpływem różnych czynników środowiskowych, do dziś nie do końca poznanych. Mało prawdopodobne, aby te czynniki mogły ingerować bezpośrednio w materiał genetyczny i raczej zdolnością do łatwiejszej ekspresji tych genów tłumaczyć należy coraz większą częstość występowania chorób atopowych w ostatnich latach.
Mimo wielu analiz, do dziś nie wyjaśniono do końca, czy atopia jest cechą jedno- czy wielogenową. W świetle publikacji z ostatnich lat pytanie to można zaliczyć do grupy tzw. gorących pytań współczesnej genetyki. Hopkin wraz z zespołem uważali, że atopia jest uwarunkowana mutacją pojedynczego genu związanego z polimorficznym fragmentem DNA, leżącym w dłuższym ramieniu chromosomu 11. Gen ten ma mieć różne znaczenie w zależności od pochodzenia od ojca lub matki. Jeśli atopia dziedziczona jest ze strony ojca to nie zależy od wymienionego genu, ponieważ tylko gen pochodzący od matki ma być genem operacyjnym. Nowsze badania sugerują, że w pobliżu tego genu znajduje się gen kodujący podjednostkę β receptora o niskim powinowactwie dla Fc IgE (FcεRI-b). Mimo potwierdzenia powyższych zależności przez inne zespoły, część autorów neguje pogląd Hopkina i wsp., a ostatnio również twórcy tej koncepcji przychylają się do starego stwierdzenia Cooke’a, że atopia jest cechą wielogenową.
Źródło:
Genetyczne uwarunkowania atopii (abstrakt, pełna treść (pdf))
JERZY KRUSZEWSKI
Postępy Dermatologii i Alergologii XX; 2003/2