Lek immunosupresyjny stosowany w ciężkim atopowym zapaleniu skóry. W przeciwieństwie do leków stosowanych miejscowo, cyklosporyna działa systemowo, czyli na cały organizm. Działa hamująco na uwalnianie prozapalnych cytokin IL-1, IL-2, IFN-gamma.
Dawkowanie: początkowo 3–5 mg/kg masy ciała na dobę, po uzyskaniu poprawy dawkę redukuje się do 1,5–2 mg/kg masy ciała na dobę. Leczenie zwykle trwa od 4 do 8 tyg.[1]
Po zaprzestaniu leczenia występują nawroty choroby - po dwóch tygodniach u 50% chorych i po sześciu tygodniach u 75% chorych.[2][3]
Zalety cyklosporyny:
- Można ją brać i tak dłużej niż sterydy.
- Łagodzi świąd, bo działa na interleukinę 2.
- Wytępia limfocyty T, która są podłożem reakcji IV typu, opóźnionych.
- Hamuje apoptozę i aktywację keratynocytów w naskórku, czyli działa na całe ciało.
- Szybciej działa od bezpieczniejszych immunosupresantów, którymi za granicą leczono dzieci: cellceptu i imuranu.
- Skutki uboczne dotyczą generalnie brania jej przez całe życie… jako leku zapobiegającemu odrzuceniu przeszczepów, chyba tylko nefrotoksyczność czy hepatoksyczność może ujawnić się w pierwszych 12 tygodniach, ale na to są badania.
Skutki uboczne:
- zwiększenie owłosienia skóry
- zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi
- zmniejszenie odporności na wszelkie infekcje, w tym infekcje skóry, co jest szczególnie niekorzystne przy AZS.
- możliwość uszkodzenia wątroby
- możliwość uszkodzenia nerek
Cyklosporyna nie działa teratogennie, ale wydziela się z mlekiem matki i nie powinna być stosowana u matek karmiących. Cyklosporyna prawdopodobnie powoduje skurcz drobnych naczyń krwionośnych, co może być przyczyną jej nefrotoksyczności i wzrostu ciśnienia tętniczego. W związku z tym cyklosporyny nie należy stosować u pacjentów z uszkodzeniem wątroby (w których zwiększony jest powyżej 2 razy poziom bilirubiny lub enzymów wątrobowych), nerek (u których poziom kreatyniny jest podwyższony a jej klirens jest niższy niż 80 ml/min) i wysokim niekontrolowanym nadciśnieniem. Jako względne przeciwwskazanie należy uważać nadciśnienie dobrze kontrolowane lekami, zadawnioną grzybicę płytek paznokciowych, niektóre choroby neurologiczne i hematologiczne, hiperlipidemie, hiperurykemie, zaburzenia elektrolitowe, uzależnienie od alkoholu i środków farmakologicznych.
Bardzo dokładnie należy rozważyć zasadność leczenia cyklosporyną u pacjentów już leczonych immunosupresyjnie, naświetlaniami lub lekami cytostatycznymi.
Do innych działań niepożądanych należą: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, przerost dziąseł, nadmierne owłosienie mieszkowe, zniekształcenia płytek paznokciowych, wtórne bliznowacenie w obrębie zapalnych zmian skórnych, różnego rodzaju osutki, pieczenie dłoni i stóp, bóle głowy, uczucie zmęczenia, niewielkiego stopnia niedokrwistość, wzrost poziomu potasu i kwasu moczowego, obniżenie poziomu magnezu w surowicy krwi, przyrost masy ciała, obrzęki, drgawki, parestezje, bóle mięśni, miopatie, zapalenie trzustki i odwracalne zaburzenia miesiączkowania.
Ważnym problemem, mogącym niekiedy ograniczać stosowanie cyklosporyny, są jej interakcje z innymi lekami, szczególnie nefrotoksycznymi.[4]
W czasie używania cyklosporyny należy unikać bezpośredniego kontaktu z promieniami słonecznymi. Należy również co dwa tygodnie wykonywać badanie krwi, w którym jednym z istotnych parametrów jest poziom kreatyniny.
Alternatywą dla immunosupresji systemowej (ogólnej) jest immunosupresja miejscowa, która jest o wiele bezpieczniejsza i może być stosowana przewlekle. Do obecnie stosowanych preparatów należą Protopic oraz Elidel.
Zobacz także
[1] Sternau D, Nowicki R - Zespół atopowego zapalenia skóry – nowa klasyfikacja, diagnostyka i leczenie - Przew Lek 2004; 3: 40-49
[2] Czarnecka-Operacz M. - Komentarz do wyników badania ankietowego przeprowadzonego na temat zastosowania immonoterapii swoistej w leczeniu atopowego zapalenia skóry. Alergol Współcz 2003; 2 (13): 14-17
[3] Kuna P, Górski P. - Postępowanie lecznicze w atopowym zapaleniu skóry. Terapia 2003; 3: 22-7.
[4] Pierzchała E, Brzezińska-Wcisło L, Lis-Święty A, Kozak-Gawron K - Cyklosporyna A - znaczenie i zastosowanie w dermatologii, Dermatologia Kliniczna 2004, 6 (3): 183-190