Czym są leki biologiczne?

Autor: ; Artykuł opublikowany (ostatnia modyfikacja ) przez Atopowe.pl.

Rozwój inżynierii genetycznej i biologii molekularnej oraz wiedzy o procesach immunologicznych towarzyszących wielu chorobom doprowadził do stworzenia nowej generacji leków zwanych lekami biologicznymi. Leki te stały się obecnie alternatywą w terapii wielu chorób – zwłaszcza o podłożu autoimmunologicznym – w sytuacjach, gdy zawodzą środki tradycyjne. Zajęły one znaczącą pozycję w onkologii, endokrynologii, gastroenterologii i reumatologii. Wiąże się z nimi również duże nadzieje w leczeniu schorzeń dermatologicznych, np. łuszczycy. Być może leki biologiczne będą kolejnym przełomem w leczeniu AZS.

Czym są leki biologiczne? Są to białka, które naśladują funkcje prawidłowych białek ludzkich. Badania genetyczne chorych na AZS stwierdziły, że niemal 50% chorych ma nieprawidłowy gen odpowiedzialny za kodowanie filagryny, białka budującego skórę. Lek biologiczny mógłby uzupełnić niedobór filagryny na poziomie komórkowym.

Inną ważną funkcją leków biologicznych w leczeniu AZS może być:

  • wpływ na reakcje immunologiczne, wybiórcze działanie na poziomie molekularnym na różne etapy patogenezy choroby;
  • zmniejszanie liczby i aktywności komórek odpowiedzialnych za procesy immunologiczne i stany zapalne (komórki limfatyczne);
  • wiązanie lub zahamowanie funkcji receptorów komórkowych, co uniemożliwia przyłączenie do nich TNF-alfa i rozwój zmian chorobowych;
  • łączenie się z cząsteczkami TNF-alfa już związanymi z błoną komórkową.

Testuje się aktualnie kilka leków, których właściwości wskazują na korzystne działanie w terapii AZS. W literaturze można znaleźć wiele artykułów, dotyczących głównie infliximabu i efalizumabu. Końcówka -mab wskazuje na to, że są to przeciwciała monoklonalne, immunoglobuliny, które specyficznie łączą się z innymi białkami obecnymi na powierzchni komórek znajdujących się w układzie krążenia lub związanych z tkankami oraz biorących udział w odpowiedzi immunologicznej. Interakcja ta najczęściej powoduje zahamowanie aktywności białka, czyli ma działanie immunosupresyjne.

Cassano [1]1 opisał przypadek 30-letniego mężczyzny z ciężkim AZS i towarzyszącymi zmianami o typie alergii kontaktowej, u którego po zastosowaniu infliksymabu w monoterapii uzyskano szybką poprawę kliniczną. Remisję zmian skórnych i brak nawrotów obserwowano po ponad 3 latach od zakończenia leczenia. Takigushi [2]2 zastosował efalizumab u grupy dziesięciu dorosłych osób z ciężkim AZS. Terapia dała znaczną poprawę u sześciu osób. Badania trwają, skutki uboczne leków nie są jeszcze do końca poznane, zwłaszcza w interakcji z innymi lekami stosowanymi w AZS.

Przygotowanie tych leków jest niezwykle złożoną procedurą i opiera się głównie na inżynierii genetycznej, do produkcji niektórych białek hoduje się transgeniczne myszy. Wiąże się to ze znacznymi kosztami – w konsekwencji cena preparatów jest bardzo wysoka. Koszt terapii na dzień dzisiejszy może sięgać nawet 26 000 euro.


1 Infliximab in recalcitrant severe atopic eczema associated with contact allergy.

Cassano N, Loconsole F, Coviello C, Vena GA

Int J Immunopathol Pharmacol. 2006 Jan-Mar;19(1):237-40.

2 Efalizumab for severe atopic dermatitis: a pilot study in adults.

Takiguchi R, Tofte S, Simpson B, Harper E, Blauvelt A, Hanifin J, Simpson E

J Am Acad Dermatol. 2007 Feb;56(2):222-7. Epub 2006 Oct 13.

[3] Zastosowanie leków biologicznych w dermatologii

Pełka M, Broniarczyk-Dyła G

Post Dermatol Alergol 2007; XXIV, 1: 35–41

[4] Rola leków biologicznych w dermatologii

Huryń A, Bielecka-Grzela S, Klimowicz A, Żejmo M

Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2007, 53, 2, 8–13