Kąpiele i mycie skóry atopowej
W powszechnym mniemaniu i pośród wielu dermatologów pokutuje pogląd, że skoro jednym z poważniejszych problemów w AZS jest tendencja do nadmiernego wysuszania oraz duża suchość skóry, należy myć skórę np.: raz na 3 dni.
Taka metoda sprawdzałaby się w przypadku, gdyby skóra w ogóle się nie pociła, a naskórek nie złuszczał. Skóry nie wysusza sama kąpiel, ale odparowywanie wody z rogowej warstwy skóry w ciągu pierwszych kilku minut po kąpieli – woda nadmiernie odparowuje z powodu naruszonego i zniszczonego płaszcza lipidowego skóry atopowej.
Metodą wartą wypróbowania jest natłuszczanie np. oliwką mokrej skóry lub natłuszczenie skóry przed kąpielą, co przeciwdziała podrażnieniu chorej skóry przez twardą, mocno chlorowaną wodę. Dobre efekty daje smarowanie balsamem z mocznikiem.
Kąpiele przy AZS są wręcz wskazane, ponieważ łagodzą świąd i przyspieszają gojenie, oczyszczając skórę. Zwiększają chłonność skóry na preparaty natłuszczające, leczące – zmywają pot, martwy naskórek, usuwają zaschnięte strupy osocza i krwi – wszystko to nasila świąd. Strupy i stary naskórek utrudniają penetrację emolientom i maściom kortykosterydowym – kiedy już ich użycie jest konieczne, lepiej jest zapewnić im pełną skuteczność.
Zalecenia odnośnie kąpieli
- mimo, że osoby chore na AZS kochają długie, gorące kąpiele, temperatura wody nie powinna być wysoka (przy silnym stanie zapalnym skóry zbyt gorąca woda nasila świąd i mocno podrażnia) - optymalna to 32-36°C
- najlepiej, gdy czas kąpieli nie przekracza 15 minut, a w przypadku niemowląt i małych dzieci wystarczy kilka minut
- należy unikać pryszniców na rzecz kąpieli w zanurzeniu
- jeśli stosujemy płyny natłuszczające, to nie należy łączyć ich z detergentami, które osłabiają powlekające działanie
- lekko osuszyć skórę bez pocierania, przyciskając lekko ręcznikiem (pozostawienie do wyschnięcia może sprzyjać nadmiernej utracie wilgoci)
- natłuszczać skórę natychmiast po kąpieli, najdalej w ciągu 3 minut; jeśli konieczne powtórzyć natłuszczanie po 10-15 minutach
Natłuszczanie po kąpieli
Do smarowania po kąpieli można mieszać tłustą maść (np cholesterolową) z kremem (typu e45, excipial - odpowiednik xerialu). Twarz, szyję, wszystkie zgięcia od razu można smarować dermalibourem (aveeno), a po 10-15 minutach jeszcze natłuszczać.
Maści tłuste mogą być niezbyt przyjemne. Jest po nich “ciepło” albo nawet “gorąco” - skóra sie rozgrzewa (co z kolei może spowodować nasilenie świądu). Jeśli smaruje się czymś tłustym, to można smarować na kilka rat.
Przepisy na kąpiele
Korzeń lubczyka : 10 dag korzenia lubczyka zalać wiadrem wrzątku. Działa oczyszczająco na rany, odświeżająco i “pachnąco”.
Kąpiel w siemieniu lnianym: pół szklanki siemienia wrzucić do dużego garnka z wodą (np.5 litrowego) i od czasu do czasu mieszając doprowadzić do wrzenia (ostrożnie bo kipi i wylewa się z garnka). Gotować na wolnym ogniu 15-20 minut (mieszać od czasu do czasu). Pozostawić do wystygnięcia. Na dnie garnka pozostaną ziarna siemienia, a powyżej utworzy się galaretowaty glut. Ten glut należy dodać do kąpieli. Ziarna wyrzucić. Nie mieszać z dużą ilością wody, siemię powinno się czuć w rękach. Nie płukać skóry wodą po kąpieli. Wygotowany wyciąg z siemienia nie pozostawia śladów na ręczniku czy ubraniach.
Oilatum / Parafina : lekarze zalecają natłuszczające kąpiele w Oilatum, specyfik nie jest tani, można go zastąpić zwykłą parafiną ciekłą kupowaną w aptece. W Oilatum substancją czynną jest właśnie parafina.
Olejek do kąpieli Emolium : działa wielopłaszczyznowo: natłuszcza, nawilża, dostarcza lipidów międzykomórkowych i łagodzi świąd. Zawiera m.in. wyciąg z ogórecznika, mocznik, hialuronian sodu i parafinę. Olejek nie pozostawia tłustego osadu na wannie.
Sól Bocheńska : kąpiel w soli zalecana jest przy schorzeniach dermatologicznych. Dostępna w aptekach (cena 7-8 zł za kilogram - stan na rok 2006). Dawkowanie według wskazań producenta.
Krochmal : łagodzi wypryski, podrażnienia i odparzenia. Zmniejsza też świąd. Na każdy litr wody trzeba przygotować 5 płaskich łyżeczek mąki ziemniaczanej. Odmierz mąkę i rozpuść ją w niewielkiej ilości zimnej wody, a następnie dolej do wrzątku, energicznie mieszając, doprowadź do wrzenia. Gdy uzyskasz przezroczysty płyn, wlej go do wody przeznaczonej do kąpieli i wymieszaj, woda powinna pozostawiać na skórze przyjemne uczucie śliskości.
Owies : Płatki owsiane dzięki zawartości krzemionki świetnie nawilżają suchą, swędzącą skórę. Płócienny woreczek zawierający płatki owsiane (około szklanki) zanurz na 15 minut w litrze letniej wody, a następnie zagotuj. Ostudzony płyn wklep w skórę dziecka i pozostaw do wchłonięcia. Możesz także przyrządzić kąpiel z owsianką, wsyp do woreczka ok. 1/2 kg płatków owsianych i zagotuj w 3 litrach wody. Odwar wlej do kąpieli. Można także zmielić płatki owsiane w młynku do kawy, następnie zagotować tak powstały puder, a otrzymany gęsty płyn wlać do kąpieli.
Zbyt częste kąpiele
O ile kąpiele są dobrym sposobem na pielęgnację skóry, to należy uważać aby nie robić ich zbyt często. Chlorowana woda w dużych miastach szczególnie źle wpływa na skórę atopową. Woda do kąpieli powinna mieć niezbyt wysoką temperaturę.
Można do wody dodać naturalny olejek (np. herbaciany), albo płyn do kąpieli dla skóry suchej lub bardzo suchej, albo sól do kąpieli przeznaczoną do pielęgnacji skóry z problemami (np. Bocheńska, z Morza Martwego). Sól po kąpieli należy spłukać. Można też kąpać się w leciutkim roztworze nadmanganianu potasu.
Po kąpieli nie należy skóry energicznie wycierać, a jedynie lekko osuszyć.
Chory na AZS może wpaść w błędne koło kąpieli: skóra mu dokucza, więc idzie się kąpać, po kąpieli przez chwilę jest lepiej, po czym pomimo natłuszczania skóra staje się bardziej sucha niż była przed kąpielą. Jest to sprawa indywidualna, ale może być tak, że codzienne kąpiele mogą doprowadzić do objawów takich jak np. ból dużych powierzchni skóry.
Należy pamiętać też, że po kąpielach bardzo ważne jest natłuszczanie skóry, najlepiej jeszcze lekko wilgotnej.