Kortykosterydy - leki działające silnie przeciwzapalnie. Hamują stany zapalne i reakcje alergiczne, zmniejszając świąd, zaczerwienienie i pogrubienie skóry. Przy stosowaniu tych leków należy zachować szczególną ostrożność ze względu na możliwość wystąpienia skutków ubocznych – dotyczy to długotrwałego, przewlekłego używania.
W czasie używania leków kortykosterydowych należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza, zwłaszcza dotyczących okresu używania tych leków.
Jak używać kortykosterydów
Gdy decydujemy się lub musimy użyć maści (kremów) kortykosterydowych, należy pamiętać o kilku zasadach:
- zawsze ściśle stosuj się do zaleceń lekarza, zwłaszcza co do czasu używania danego preparatu – używaj tych maści jak najkrócej, z reguły nie powinno się stosować ich dłużej niż 2 do 6 tygodni (następnie przerwa im dłuższa tym lepiej)
- używaj maści sterydowych na jak najmniejsze powierzchnie skóry; wybieraj najbardziej zmienione chorobowo miejsca, smaruj „punktowo”, unikając rozsmarowywania na dużych powierzchniach (o ile jest to możliwe)
- unikaj używania sterydów na błony śluzowe (okolice oczu, ust, narządów płciowych)
- maści sterydowych nie wolno stosować na twarz
Ogólna zasada używania leków sterydowych mówi o stopniowym ich odstawianiu, coraz rzadszym używaniu i w coraz mniejszych dawkach – to samo dotyczy maści, zwłaszcza gdy używamy ich przez dłuższy czas.
Zobacz też artykuł: Zasady bezpiecznej terapii miejscowymi glikokortykosterydami.
Zasada 1/1, 1/2, 1/3
Przy dłuższym okresie stosowania maści sterydowych, po wstępnym zaleczeniu najbardziej uciążliwych zmian, powinno się przestrzegać zasady 1/1, 1/2 lub 1/3 itd., która polega na naprzemiennym stosowaniu: 1 dzień steryd, a kolejnego dnia (lub kolejne 2-3 dni) emolienty (natłuszczanie skóry) – pozwala to zminimalizować uboczne działanie sterydów, nie pozwala skórze „przyzwyczaić” się do ich przewlekłego używania.
Właśnie taką metodę stosuje się również podczas długookresowego używania sterydów, którego celem jest podtrzymywanie dobrego stanu skóry, np.: ok. przez okres 3 miesięcy - steryd włączany jest 2 razy w tygodniu, w pozostałe dni natłuszczanie i inne działania pielęgnacyjne.
Co lepsze, słabszy czy silny steryd?
Są różne szkoły stosowania maści sterydowych. Starsza z nich uznaje używanie słabych kortykosterydów, ale przez dłuższy okres czasu - na tym polega leczenie kombinacją 0,1% hydrocotisonu z maścią cholesterolową, stosowane niekiedy przez wiele miesięcy, nawet lat. Wiadomo, że z czasem skóra przestaje, albo znacznie słabiej reaguje na dane stężenie sterydu. Poza tym obniża się jej odporność na infekcje bakteryjne. Przy długim stosowaniu 0,1% hydrocortisonu na obojętnej bazie zaczyna z reguły doskwierać foliculitis.
Inną możliwością jest zastosowanie od razu odpowiednio silnego stężenia, następnie zejście do mniejszego, lub w celu podtrzymania dobrego stanu skóry - stosowanie zasady 1/3 z użyciem odpowiednio silnego kortykosterydu przez okres nawet kilku miesięcy (tak jak w opisie powyżej), ale nie częściej niż 2 razy w tygodniu.
Należy pamiętać, że w powyższej terapii bardzo dużo zależy od dyscypliny pacjenta - nadużywanie kortykosterydu poza wyznaczonymi dniami, zbyt rzadkie stosowanie emolientów powodują nieskuteczność leczenia (statystyki dowodzą, że pacjenci z reguły stosują ilościowo 7-krotnie za mało emolientów!!).
W tej metodzie emolienty są tak ważne, ponieważ przy aplikacji sterydu tylko jego część zostaje wchłonięta przez komórki. Reszta pozostaje w przestrzeni międzykomórkowej skóry. Użycie obojętnego kremu lub maści następnego dnia powoduje związanie niewchłoniętej części sterydu i przetransportowanie go z przestrzeni międzykomórkowej w głąb komórek.
Oczywiście wybrana strategia zależy od stanu skóry i zaawansowania zmian.
Zobacz również
- Europejska klasyfikacja kortykosterydów
- Skutki uboczne kortykosterydów
- Posterydowe zapalenie skóry
- Silny kortykosteryd 3 razy w tygodniu, a słabszy stosowany przez cały tydzień
- Stosowanie propionianu flutikazonu 2 razy w tygodniu jako uzupełnienie leczenia podtrzymującego środkami nawilżającymi w celu zmniejszenia ryzyka nawrotów AZS