Uzależnienie od sterydów
Posterydowe zapalenie skóry - stan zapalny wywołany uzależnieniem się skóry od sterydów stosowanych zewnętrznie. Można ten mechanizm porównać do głodu narkotycznego. Najprościej mówiąc: skóra, która otrzymuje regularnie dawkę sterydów, przy ich odstawieniu odczuwa głód sterydowy, co skutkuje pogorszeniem. W ten sposób skóra “domaga” się kolejnej dawki sterydu, jak narkoman narkotyku. Pacjent w reakcji na pogorszenie karmi więc skórę sterydami, wytwarza się błędne koło.
Dodatkowo uzależnienie pogłębia fakt, że:
- kortykosterydy stosowane zewnętrznie powodują stopniowe ścieńczenie, a z czasem zanik warstwy rogowej naskórka, co zwiększa absorpcję sterydu przez skórę,
- w przypadku aplikowania bez odpowiednich przerw, dochodzi do tachyfilaksji skóry, czy jej uniewrażliwienia się na działanie sterydu.
Skłonność do uzależnienia skóry od sterydów jest sprawą indywidualną, u niektórych osób następuje bardzo szybko (np. już po kilku tygodniach).
Znaczenie ma tutaj obszar powierzchni ciała, które były smarowane, okres czasu aplikowania i siła sterydu, a także przypadłość skórna pacjenta. Posterydowe zapalenie skóry może jednak dotyczyć nie tylko osób z chorobami skórnymi - zdrowa skóra konsekwentnie smarowana sterydami również jest w stanie się uzależnić.
Objawy
Momentem przełomowym w błędnym kole jest najczęściej permanentne odstawienie sterydów. “Głód sterydowy” skóry manifestuje się wówczas (oprócz zaostrzenia objawów choroby):
- swędzącym rumieniem z silnym obrzękiem w obrębie smarowanych sterydem obszarów,
- wokół ust, brody, także w okolicach przynosowych występuje tzw. zapalenie okołoustne,
- często występują też przymieszkowe zmiany trądzikopodobne - twarde, swędzące, podskórne grudy (tzw. trądzik posterydowy).
Leczenie
Leczenie posterydowego zapalenia skóry jest długotrwałe. Zmiany ustępują opornie, stopniowo w ciągu min. 4 tygodni, ale u niektórych może trwać to nawet kilka miesięcy! Nie zaleca się w tym czasie stosowania zewnętrznie żadnych substancji czynnych, jedynie obojętne emolienty w celu zniwelowania ogromnego podrażnienia i odbudowania zniszczonej warstwy rogowej naskórka.
Najważniejszym elementem terapii posterydowego zapalenia skóry jest odwyk od sterydów. Zbyt gwałtowne ich odstawienie może być dla skóry dużym wstrząsem. Dlatego czasami, w początkowej fazie leczenia stosuje się jeszcze niewielkie, stopniowo zmniejszane dawki sterydów. .
Trądzik posterydowy
Leczenie trądziku posterydowego (o ile wystąpił) przebiega podobnie jak w przypadku trądziku zwykłego czy trądziku różowatego. Podaje się pacjentowi antybiotyki z grupy tetracyklin (np. preparaty: Tetralysal, Unidox), w celu zniesienia stanu zapalnego skóry oraz zahamowania rozwoju bakterii Propionibacterium acnes, powodujących wtórne infekcje grudek.
Oprócz antybiotykoterapii ogólnej, można zastosować punktowo maści z antybiotykiem (np. Metronidazol). Jeśli posterydowe zapalenie skóry współistnieje z trądzikiem posterydowym, zaleca się wprowadzenie anybiotykoterapii miejscowej dopiero po ustąpieniu objawów tego pierwszego. Grudki posterydowe są zazwyczaj najbardziej opornym w leczeniu elementem zapalnym.
Czynniki zaostrzające przebieg są podobne jak przy trądziku zwykłym: stres, emocje, słodycze, ostre potrawy mogą powodować obrzęk grudek, ich czerwienienie się.
Zarówno posterydowe zapalenie skóry, jak i trądzik posterydowy ustępują bez pozostawienia śladu, choć trwa to nieraz bardzo długo. Przez jakiś czas mogą się jednak utrzymać drobne zbliznowacenia po grudkach, w postaci sinych plam, strupków.
Zobacz też: