Skutki uboczne kortykosterydów

Sterydy stosowane zewnętrznie

Częściej używane i mniej szkodliwe są sterydy stosowane zewnętrznie – maści, kremy, fluidy. Mogą one wywoływać takie skutki uboczne jak:

miejscowe ścieńczenie naskórka i skóry właściwej
rozstępy skórne
posterydowe zapalenie skóry i zmiany trądzikopodobne
zapalenie okołoustne
zapalenie mieszków włosowych
przebarwienia i odbarwienia
nadmierne owłosienie
utrwalony rumień - trwałe rozszerzenie powierzchownych naczyń krwionośnych
zwiększoną skłonność do zakażeń bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych i pasożytniczych skóry, które występują u 16–43% chorych leczonych miejscowymi GKS.
nasilony nawrót choroby przy próbie odstawienia GKS

Sterydy stosowane wewnętrznie

Znacznie groźniejsze dla zdrowia przy przewlekłym używaniu są sterydy stosowane wewnętrznie, podawane w zastrzykach domięśniowych lub tabletkach (silna przewlekła astma oskrzelowa, nagłe, silne reakcje alergiczne i stany zapalne) – mogą powodować m.in.:

wzrost owłosienia ciała
chorobę wrzodową
cukrzycę
nadwagę
osteoporozę
jaskrę
ścieńczenie skóry

Trwałe efekty uboczne

Długotrwałe stosowanie sterydów zewnętrznie wiąże się jednak z szeregiem innych efektów ubocznych, które nie muszą wystąpić. Jeśli jednak wystąpią, są raczej permanentne:

teleangiektazje, czyli rozszerzenie kapilarnych naczyń krwionośnych skóry
rozstępy skórne
zmiany w pigmentacji skóry (biały dermografizm)
ścieńczenie skóry właściwej
alergia kontaktowa na sterydy
większa podatność skóry na infekcje

Jak tego uniknąć?

Okolice bardzo delikatne, jak twarz (zwłaszcza powieki), szyja, są szczególnie podatne na uzależnienia. Dlatego na ogół przestrzega się przed stosowaniem sterydów w tych okolicach. Niektórzy lekarze dopuszczają niezwykle ostrożną kurację słabymi sterydami.

Terapia sterydami zawsze powinna przebiegać ściśle wg zaleceń lekarza dermatologa. Jednak nie zawsze jest to gwarantem jej bezpieczeństwa. Posterydowe zapalenie skóry jest coraz częstszym problemem. Niektórzy lekarze nie informują pacjenta o tak ważnej rzeczy, jak maksymalna długość czasu stosowania sterydów. Inni w ogóle nie informują, że przepisany specyfik jest sterydem. Dlatego zawsze należy czytać ulotki maści i kremów.

Nie wpędź się jednak w fobię kortykosteroidową

Ponad połowa chorych na AZS (57%) odczuwa niepokój w związku ze stosowaniem miejscowych preparatów GKS. Problem fobii kortykosteroidowej jest w ostatnim czasie zjawiskiem coraz częściej dostrzeganym i opisywanym w literaturze. Badania wykazują, że fobia kortykosteroidowa może należeć do głównych przyczyn braku współpracy ze strony chorego. Niewątpliwie konsekwencje braku zaufania (przerwanie leczenia, pogorszenie stanu skóry, świąd, zaburzenia snu) mogą być równie poważne, jak potencjalne działania niepożądane GKS.¹ ²

Zobacz również

Kaszuba A, Pastuszka M, Kaszuba A - Miejscowe glikokortykosteroidy w leczeniu chorób skóry — zalecane standardy postępowania - Forum Medycyny Rodzinnej 2009, tom 3, nr 5, 347–358 ↩︎
Jenerowicz D, Czarnecka-Operacz M, Silny W - Problem fobii kortykosteroidowej u chorych na atopowe zapalenie skóry - Wiad Lek 2005; 58(11–12): 607–615 ↩︎