-
Nie stosuj miejscowych preparatów glikokortykosteroidowych w leczeniu chorób skóry bez prawidłowo postawionej diagnozy. GKS są wyrafinowaną formą leczenia objawowego chorób przebiegających z zaburzeniami immunologicznymi i stanem zapalnym, jednak nie eliminują przyczyn ich powstawania. Niejednokrotnie zdarza się, iż po zaprzestaniu terapii objawy choroby wracają znacznie bardziej nasilone.
-
Nieprawidłowym postępowaniem jest stosowanie preparatów silnie działających jako leków I rzutu. Należy wybrać lek o możliwie najsłabszym działaniu, który zapewni ustąpienie wykwitów w jak najkrótszym czasie. W sytuacji, gdy konieczne jest zastosowanie kortykosteroidów z grupy I (najsilniej działających), należy ściśle przestrzegać czasu trwania terapii – maksymalnie 7 dni. Po uzyskaniu poprawy, dla podtrzymania efektu można kontynuować leczenie preparatem o mniejszej sile działania lub stosować terapię przerywaną. Polega ona na podawaniu preparatów GKS co 2. dzień, 2 razy w tyg. lub przez 2 tyg. w miesiącu, stosując w ciągu pozostałych 14 dni preparaty pielęgnacyjne (emolienty). Obfite stosowanie środków zmiękczających skórę i zmniejszających jej suchość często zmniejsza potrzebę stosowania miejscowej kortykoidoterapii (zwłaszcza u pacjentów z atopowym zapaleniem skóry i rybią łuską). Należy pamiętać, iż za maksymalny bezpieczny okres stosowania GKS u dorosłych uważa się 12 tyg., a u dzieci 4 tyg. Przez wiele lat zalecano stosowanie miejscowej kortykoidoterapii 2 razy/dobę. Badania przeprowadzone w ciągu ostatnich lat dowodzą, iż stosowanie preparatów zewnętrznych raz dziennie jest tak samo skuteczne i dobrze tolerowane, a ponadto zmniejsza ryzyko działań niepożądanych i obniża koszt terapii.
-
Należy z dużą rozwagą zapisywać GKS na szczególnie wrażliwe okolice skóry (twarz, pachwiny) oraz miejsca zgięciowe, gdzie wyjątkowo szybko mogą wystąpić zmiany zanikowe. Zasad tych należy przestrzegać zwłaszcza u dzieci, których skóra jest znacznie cieńsza, a stosunek masy ciała do powierzchni usposabia do wchłaniania większych ilości leku niż u dorosłych.
-
U dzieci w okresie pokwitania, ze względu na większą możliwość powstawania rozstępów skóry, miejscowe kortykosteroidy należy ostrożnie stosować w tych okolicach, w których rozstępy występują najczęściej (uda, pośladki i sutki).
-
Przy długotrwałym leczeniu preparatami GKS może wystąpić zjawisko tachyfilaksji. Można mu zapobiec podając lek raz na 72 godz.
-
W przypadku leczenia zapalnych chorób skóry, które często ulegają nadkażeniu bakteryjnemu (np. wyprysk), należy najpierw przeprowadzić miejscowe lub układowe leczenie przeciwbakteryjne, lub zastosować kombinowany preparat kortykosteroidowy z antybiotykami aminoglikozydowymi lub tetracyklinami.
-
W przypadku opornego ustępowania objawów chorobowych w trakcie kortykoterapii, należy rozważyć:
- współistnienie infekcji bakteryjnej, grzybiczej, wirusowej lub pasożytniczej,
- nieprawidłową diagnozę, np. wyprysk polekowy, Mycosis fungoides,
- zbyt słaby preparat zastosowany na daną okolicę ciała lub jednostkę chorobową,
- nieprawidłowe podłoże leku, np. maść ma efektywniejsze działanie niż krem; na okolice skóry cechujące się dużą hiperkeratozą (np. pięty) korzystnie jest zastosować kortykosteroid z dodatkiem kwasu salicylowego.
-
Po każdym smarowaniu GKS należy dokładnie umyć ręce.
Źródło: Żaba R, Mikołajczyk K - Miejscowe preparaty glikokortykosteroidowe – zasady racjonalnego stosowania - Przew Lek 2004; 6: 61-69