ciało człowieka
Antygen
Antygen - każda substancja, która posiada zdolność pobudzenia układu odpornościowego organizmu do produkcji swoistego przeciwciała (immunogenność), a następnie reagowania z nim (antygenowość). Antygeny zdolne do jednoczesnego wywołania odpowiedzi immunologicznej i wiązania się z jej produktami to immunogeny. Wyróżnia się także pozbawione immunogenności hapteny oraz tolerogeny, które dodatkowo powodują wytworzenie się tolerancji immunologicznej organizmu. Gdy antygen zostaje wprowadzony do ustroju człowieka (także wyższych zwierząt), organizm rozpoznaje go jako ciało obce i uruchamia mechanizmy obronne.
Cytokiny
Cytokiny - są cząsteczkami białkowymi wpływającymi na wzrost, proliferację i pobudzenie komórek biorących udział w odpowiedzi odpornościowej oraz komórek hemopoetycznych. Cytokiny mogą wybiórczo pobudzać odpowiedź komórkową lub humoralną, co w połączeniu z ich ilością (ponad 100 opisanych cytokin i wciąż odkrywane nowe) powoduje, że powstaje niezwykle skuteczny, ale także bardzo skomplikowany i czuły system powiązań pomiędzy komórkami układu odpornościowego, tzw. sieć cytokin. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że cytokiny wpływają nie tylko na leukocyty, ale także na inne komórki organizmu, stymulując powstawanie gorączki, regulując morfogenezę komórek i tkanek, czy też biorąc udział w procesach patologicznych działając cytotoksycznie.
Filagryna
Białko występujące w warstwie rogowej naskórka. Jego funkcją jest spajanie włókien keratyny w procesie dojrzewania keratynocytów. Na skutek dalszych przemian filagryny powstają związki wchodzące w skład tzw. naturalnego czynnika nawilżającego (ang. natural moisturizing factor, NMF). Poziom NMF (i samej filagryny) jest znacznie obniżony (lub zerowy) w niektórych chorobach skóry, w tym w rybiej łusce, azs i łuszczycy. Mutacja genu dla filagryny prowadzi do nieprawidłowej budowy bariery naskórkowej i zaburzenia jej funkcji.
Immunoglobulina
Immunoglobuliny w leczeniu alergii i chorób atopowych Immunoglobuliny - są preparatami monoklonalnych, humanizowanych przeciwciał, kierowanych przeciwko IgE. Jeden z bardziej znanych obecnie preparatów to Omalizumab (Xolair) - podawany zwykle w postaci zastrzyku podskórnego. Jego działanie polega głównie na obniżeniu poziomu oraz hamowaniu procesu produkcji IgE. Przydatny jest głównie w leczeniu astmy oskrzelowej o pochodzeniu atopowym, skuteczny również w leczeniu alergicznego, przewklekłego nieżytu nosa. Preparaty te nie są pozbawione działań ubocznych, aczkolwiek, w leczeniu przewlekłej astmy oskrzelowej umożliwiają znaczne zmnejszenie stosowanych dawek kortykosterydów.
Komórka Glejowa
Tkanka glejowa, to specjalna tkanka, która powstała z trzeciego listka zarodkowego - mezodermy, i zbudowana jest z nienerwowych komórek gwiaździstych, otaczających wypustkę długą - akson, wewnątrz centralnego (ośrodkowego) układu nerwowego. Jej funkcją jest przede wszystkim ochrona tkanki nerwowej i zaopatrywanie jej w substancje odżywcze (np. cukier - glukozę). Podstawowym elementem składowym układu nerwowego jest neuron, czyli komórka nerwowa. W neuronie wyróżnia się ciało komórki i dwa rodzaje wypustek: wypustkę długą - akson i liczne wypustki krótkie - dendryty.
Komórki Langerhansa
Komórki Langerhansa - komórki pochodzenia szpikowego, których głównym zadaniem jest zapoczątkowanie reakcji immunologicznej organizmu, poprzez ich zdolność do tzw. prezentacji antygenu. Stanowią od 3-8% naskórka. Wraz z innymi typami komórek współtworzą układ miejscowej odporności skóry (układ SALT). Komórki Langerhansa występują także w błonie śluzowej jamy ustnej i narządach limfatycznych. Uważa się, że komórki Langerhansa mają kluczowe znaczenie w mechanizmie powstawania zmian skórnych o charakterze atopowym: Komórki te posiadają na swojej powierzchni receptory o dużym powinowactwie do fragmentu Fc wolnych przeciwciał klasy IgE.
Komórki tuczne
Komórki tuczne - umiejscowione są w błonach śluzowych i podśluzowych narządów układu pokarmowego, oddechowego, a także wokół naczyń i nerwów. Komórki te mają owalny lub okrągły kształt i są wypełnione ziarnistościami, zawierającymi substancje czynne odpowiedzialne za reakcje zapalne: histaminę, heparynę i serotoninę. U ssaków odgrywają kluczową rolę w mechanizmie alergii, gdyż posiadają receptory przeciwciał klasy IgE. Wydzielone w odpowiedzi organizmu na alergen IgE, opłaszczają komórki tuczne. Gdy alergen ponownie wniknie do organizmu, zostaje związany przeciwciałem i powoduje uwalnianie się histaminy z komórek tucznych.
Limfocyty T
Limfocyty T występują głównie w czasie infekcji wirusowych. Są odpowiedzialne za niszczenie komórek zakażonych przez wirusy, nowotwory, opóźniają reakcje alergiczne, a także pełnią funkcje odrzucania przeszczepów. Do około 3 roku życia człowieka, limfocyty tworzą “portrety” komórek (określają czy są własne, czy obce) i stają się immunokompetentne. Limfocyty T są grasicozależne, ponieważ powstają i dojrzewają w grasicy. U chorych na AZS stwierdza się podwyższony poziom oraz wzmożoną aktywację krążących limfocytów T.
Nieswoiste bariery odpornościowe
Nieswoiste bariery odpornościowe dzielimy na : naturalne bariery mechaniczne ciągłość skóry i błon śluzowych odruchy obronne organizmu, takie jak kichanie, kaszel, łzawienie, czy biegunka. bariery chemiczne produkcja wydzielin np. Lizozymu, kwasu mlekowego, łoju, kwasu solnego.
Odporność
Odporność jest to zdolność organizmu do rozpoznawania, unieczynniania, oraz niszczenia obcych substancji i struktur. Odporność dzielimy na : wrodzoną (nieswoistą) - wynika z istnienia naturalnych barier i działania nieswoistych mechanizmów komórkowych. nabytą (swoistą) czynną (wytwarzaną przez organizm) naturalną (powstałą w wyniku kontaktu z patogenem) sztuczną (powstałą po szczepieniach ochronnych) bierną (otrzymaną przez organizm) naturalną (uzyskiwaną od matki wraz z przeciwciałami przenikającymi przez łożysko, lub znajdującymi się w mleku matki) sztuczną (po otrzymaniu surowicy)
Płaszcz lipidowy
Płaszcz lipidowy jest zbiorem substancji pokrywających naskórek, chroniących warstwę rogową przed utratą wilgotności. Grubość płaszcza: u noworodka jest związana ze stymulacją hormonalną matki u dzieci do okresu dojrzewania jest nieznana w wieku dojrzałym osiąga swój szczyt żeby zmniejszyć się w wieku starczym Płaszcz lipidowy skóry jest uszkadzany podczas używania mydła oraz detergentów. Szybkość odnowy lipidów zależy od liczby i wielkości gruczołów łojowych, trwa od 1 do kilku godzin.
Skóra
Skóra jest to zewnętrzna powłoka ciała, która oddziela organy wewnętrzne od środowiska zewnętrznego. Podstawowymi funkcjami skóry są: termoregulacja ochrona przed napływającymi z zewnątrz szkodliwymi bodźcami zarówno fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi funkcja czuciowa - w skórze znajdują się receptory pozwalające na odbiór bodźców zewnętrznych w zakresie dotyku, ciepłoty, bólu i świądu ochrona narządów wewnętrznych człowieka przed uszkodzeniami mechanicznymi zatrzymywanie bakterii i wirusów z otoczenia wydzielanie potu i łoju za pomocą odpowiednich gruczołów wytwarzanie struktur keratynowych – włosów, paznokci czynność resorbcyjna (wchłanianie przez skórę) W atopowym zapaleniu skóry zmiany dotyczą tylko naskórka, dzięki czemu przy powstaniu korzystnych warunków bardzo szybko się goją.
Układ hormonalny
Układ Hormonalny (dokrewny) - jego głównym zadaniem jest regulacja i koordynacja funkcjonowania pracy organizmu. Dzięki endogennym związkom człowieka, jakimi są hormony układ dokrewny ma taką możliwość. Reakcja układu następuje na drodze chemicznej, dlatego też jest o wolniejsza, niż impuls nerwowy (reakcja ukł. nerwowego). Układ hormonalny składa się z gruczołów : Przysadka mózgowa Szyszynka Grasica Tarczyca Nadnercza Trzustka Jajniki i jądra Mechanizm działania hormonów Wytworzone przez narząd (tkankę lub komórkę), zostają wydzielone bezpośrednio do krwiobiegu, gdzie razem z krwią “wędrują” do komórek wskazanych za pomocą receptorów hormonu.
Układ immunologiczny
Układ immunologiczny służy organizmowi do zwalczania chorobotwórczych bakterii, wirusów oraz grzybów. Po wtargnięciu antygenu, czyli obcej substancji do organizmu, następuje szereg reakcji zwanych odpowiedzią immunologiczną. Odpowiedź immunologiczną dzielimy na: humoralną i komórkową: Odpowiedź humoralna zależy od krążących we krwi białek - przeciwciał (immunoglobulin) wydzielanych przez limfocyty B i jest podstawowym mechanizmem obronnym przeciw zewnątrzkomórkowym mikroorganizmom i toksynom. Odpowiedź komórkowa zależy od limfocytów T i pozwala zwalczać wewnątrzkomórkowe mikroorganizmy niedostępne dla immunoglobulin.
Węzły chłonne
Węzły chłonne są istotnym elementem układu immunologicznego. W węzłach chłonnych następuje utylizacja szkodliwych bakterii, ciał obcych oraz komórek rakowych. Osoby w atopowym zapaleniem skóry bardzo często mają powiększone węzły chłonne. Prawdopodobnie jest to związane z tym, że przez skórę atopową przenika o wiele więcej drobnoustrojów niż przez skórę zdrową, przez co węzły chłonne są bardziej obciążone (mają więcej do zrobienia).