Atopowe zapalenie skóry (ang. atopic dermatitis, wyprysk atopowy, kiedyś – egzema, pokrzywka, świerzbiączka) jest chorobą skóry, zaliczaną do chorób atopowych.
Przyczyny
Przyczynami atopowego zapalenia skóry są reakcje alergiczne. Jednak, kiedy choroba się rozwinie, zniknięcie pierwotnej przyczyny może nie wystarczyć do wyzdrowienia.
Przeczytaj osobny artykuł: przyczyny atopowego zapalenia skóry.
Przebieg choroby
Choroba może wystąpić już w pierwszych tygodniach życia, albo w wieku późniejszym. Przebieg choroby i występowanie zmian na skórze mają różne nasilenie; najczęściej zmiany chorobowe występują na twarzy, szyi, w zgięciach kończyn, ale mogą obejmować całe ciało (erytrodermia). AZS mogą towarzyszyć inne choroby atopowe, najczęściej astma oskrzelowa. Im wcześniejsze pojawienie się zmian chorobowych tym gorsze rokowania co do przebiegu choroby wieku późniejszym.
Atopowe zapalenie skóry występuje na całym świecie, nie tylko w krajach wysoko rozwiniętych.
Atopowe zapalenie skóry trudno jest zdefiniować jako chorobę jednorodną. W początkowej fazie jest to po prostu wyprysk atopowy, objawiający się różnego rodzaju zmianami skórnymi, występującymi głównie w zgięciach (np. kolana i łokcie). Takie nasilenie choroby może utrzymywać się przez dowolny czas, może się też cofnąć lub zacząć posuwać naprzód.
W przebiegu choroby znaczenie mają:
- czynniki genetyczne
- wpływ środowiska zewnętrznego
- alergeny
- pokarmowe
- wziewne (powietrznopochodne)
- substancje drażniące (np.: wełna)
- hormony
- mikroorganizmy, roztocza
- czynniki klimatyczne
Charakterystyczne objawy
Atopowe zapalenie skóry charakteryzuje się intensywnym świądem, zaczerwienieniem i łuszczeniem się skóry.
Przeczytaj osobny artykuł: objawy atopowego zapalenia skóry.
Mechanizm powstawania zmian
Główna hipoteza zakłada, że przewlekły stan zapalny skóry jest spowodowany zaburzeniami immunologicznymi, spowodowanymi przez cechy genetyczne; te zaburzenia to przede wszystkim:
- nadmierne wytwarzanie swoistych IgE przeciwko alergenom pokarmowym i wziewnym (co określane jest mianem „astmy skórnej”); ta reakcja alergiczna prowadzi do nadmiernej produkcji różnych białek odpowiedzialnych za powstanie stanu zapalnego
- uwalniania z komórek tucznych histaminy, oraz uwalnianie leukotrienów, prostaglandyn, proteaz (co daje objawy zapalne różnych narządów np.: skóra, oczy i układów np.: oddechowym, pokarmowym)
- nadmiernej produkcji i upośledzenia działania limfocytów T (upośledzenie mechanizmów komórkowych związanych z reakcją immunologiczną) biorących udział w przebiegu procesu zapalnego
Duże znaczenie w powstawaniu i utrzymywaniu się zmian skórnych w AZS ma tzw.: defekt ektodermalny; spowodowany jest prawdopodobnie zaburzeniami produkcji ceramidów i lipidów w skórze, co objawia się nadmierną suchością i łatwemu powstawaniu podrażnień skóry.
Istnieje również pogląd, że w patogenezie AZS rola atopii jest znikoma, a w niektórych przypadkach wręcz żadna i, że AZS nie jest objawem atopii jako takiej (w niektórych przypadkach). Wedle tej opinii zmiany skórne w AZS są wyłącznie wynikiem drapania i pocierania, które same w sobie prowadzą do nasilenia stanu zapalnego – głównym czynnikiem wywołującym AZS jest wówczas nadmierna skłonność skóry do świądu (jako defekt genetyczny).
Zobacz też
- Profilaktyka, Terapia, Pielęgnacja, Higiena
- Efekt błędnego koła
- Świąd, Podrażnienie, Gojenie
- Mechanizm powstawania zmian
- Obciążenie genetyczne, Wyrastanie z AZS
- Papierosy
- Wykład dr Ireny Grzesiak
Linki zewnętrzne
- Atopowe zapalenie skóry: “astma skórna” czy tylko świąd? - Prof. dr hab. n. med. Sławomir Majewski
- Atopowe zapalenie skóry u dzieci-etiopatogenetyczna rola nadwrażliwości pokarmowej - III Klinika Chorób Dziecięcych AM w Białymstoku